Bundeswehr reklamları "giderek daha ahlaksız" hale geliyor: Ordu, TikTok ve pizza kutularıyla yeni askerleri nasıl cezbediyor?

Milyonlarca dolarlık bütçesi, TikTok fenomenleri ve okul ziyaretleriyle ordu, yeni asker bulmakta zorlanıyor. Askerlik krizi nedeniyle askerlik hizmeti bile yeniden gündeme geldi. Eleştirmenler alarm veriyor.

Bir Bundeswehr reklam posteri Berlin'deki Heinrich-Heine-Straße metro istasyonunu süslüyor. İmago

Almanya, II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden bu yana en büyük yeniden silahlanma çabasının ortasında. Şansölye Friedrich Merz'e göre, Bundeswehr "Avrupa'nın en güçlü ordusu" olacak ve Savunma Bakanı Boris Pistorius, ülkeyi 2029 yılına kadar Rusya ile savaşa "hazır" hale getirmek istiyor. Ancak asıl sorun personel.

Alman yayın organının Cuma günü bildirdiğine göre, vicdani retçilerin sayısı artmaya devam ediyor. Federal Aile ve Sivil Toplum İşleri Ofisi, yılın ilk yarısında yaklaşık 1.400 başvuru aldı. Geçen yıl toplamda vicdani retçi sayısı 2.200'ün biraz üzerindeyken, 2022'de bu sayı yaklaşık 950'ye ulaştı.

Pistorius 60.000 ek asker istiyor

Pistorius'a göre, Bundeswehr'in acil durumlarda savunma kabiliyetini güvence altına almak için yaklaşık 460.000 asker ve yedek askere ihtiyacı var. Ancak şu anda yalnızca yaklaşık 182.000 aktif asker ve 49.000 yedek asker mevcut. Pistorius, en az 60.000 ek aktif asker ve toplamda 200.000 yedek asker hedefliyor.

Bundeswehr'deki personel krizini gidermek için hükümet, kamusal alanlarda ve sosyal medyada askerlik hizmetini giderek daha fazla teşvik ediyor. 2024 yılında federal bütçe, Bundeswehr'e yeni üye alımı için 58 milyon avro ayırdı; bu, her zamankinden daha fazla. Buna karşılık, 2019'dan 2023'e kadar yıllık harcamalar yaklaşık 35 milyon avro seviyesinde sabit kaldı. Bu, tek bir yıl içinde bu miktarda %65'lik bir artışı temsil ediyor. 2025 bütçesi henüz açıklanmadı.

Savunma Bakanlığı, Berliner Zeitung gazetesinin bir sorusuna verdiği yanıtta, diğer büyük kuruluşlar ve şirketler gibi, vasıflı işçi kıtlığı ve demografik eğilimlerden de etkilendiğini açıkladı. Amaç, Bundeswehr'i "çekici bir işveren" olarak sunmak ve böylece gençlerin ilgisini çekmek.

Amaç, personel ihtiyaçlarını karşılamak ve böylece "Bundeswehr'in personel hazırlığını sağlamaktır." Bunu yapmak için kuruluş, çapraz medya yaklaşımına güveniyor: "Çağdaş ve yenilikçi formatlarla, gençlerin olduğu her yerde varız: tren istasyonları, otobüs durakları, toplu taşıma araçları, yaya bölgeleri veya alışveriş merkezleri gibi kamusal alanlarda; ama aynı zamanda sosyal medyada veya internette, örneğin bundeswehrkarriere.de adresinde."

Gençleri askere alma bütçesinin en büyük kısmı kamusal alanlardaki formatlara gidiyor. 2023 yılında, tüm reklam fonlarının yaklaşık %41'i otobüs duraklarındaki posterlere, Bundeswehr logolu pizza kutularına veya kamuflajlı tramvaylara harcandı. Dijital askere alma da paralel olarak gerçekleşiyor. Bundeswehr, Instagram, TikTok ve YouTube'da askerlerin günlük hayatlarından bahsettikleri kliplerle reklam veriyor. 2023 yılında reklam bütçesinin %18'i bu dijital kanallara harcandı.

Ayrıca, askerler sınıflarda giderek daha fazla yer alıyor. Birçok okul, Federal Almanya Cumhuriyeti ve NATO'nun güvenlik ve savunma politikaları hakkında eğitim içeriği sunmak için Bundeswehr'in gençlik subaylarının sunduğu bilgileri kullanıyor. Gençlik subaylarının, dedikleri gibi, "güvenlik politikası hakkında eğitim vermeleri" gerekiyor.

Alman Barış Derneği reklam kampanyasını eleştirdi

Almanya'nın en eski barış örgütü olan Alman Barış Derneği - Birleşik Savaş Karşıtları (DFG-VK), Bundeswehr'in askere alma kampanyasını sert bir şekilde eleştirdi. DFG-VK'nin siyasi direktörü Michael Schulze von Glaßer, Berliner Zeitung'a verdiği demeçte, "2011'de askerlik hizmetinin askıya alınmasından bu yana, Bundeswehr her zamankinden daha yoğun ve daha vicdansız bir şekilde asker alımı yapıyor," dedi. 2015'ten bu yana, bir reklam kampanyası diğerini takip etti. Schulze von Glaßer, "On milyonlarca avroluk bir reklam bütçesine rağmen, Bundeswehr o zamandan beri asker sayısını artıramadı; şu anda asker sayısı yaklaşık 180.000," diyor.

Reklamcılığın artık daha da yoğunlaşacağı ve federal hükümetin istediği askeri takviye için yeterli sayıda asker sağlamak amacıyla yeni bir askerlik hizmeti biçimindeki zorlamanın giderek daha fazla kullanılacağı konusunda uyarıyor. Ordu, reklamlarını öncelikle gençlerin bulunduğu yerlerde, yani okullarda ve sosyal medyada yapıyor. Dahası, Bundeswehr'in spor sponsorluğu da önemli ölçüde artıyor. Schulze von Glaßer, "Buz hokeyi kulüpleri, futbol ve Amerikan futbolu kulüpleri ve araba yarışları ordu tarafından destekleniyor," diye eleştiriyor.

Bundeswehr'in yeni asker alım stratejisinin bir örneği, Instagram ve TikTok'ta 372.000'den fazla takipçisi olan Yüzbaşı David Matei'dir. Yıl başında, ARD kanalının "Hart aber Fair" adlı programına katılarak büyük ilgi gördü. Orada, Almanya'nın "uğrunda savaşmaya değer" olduğunu söyledi. Springer basınından bu "çok net açıklaması" nedeniyle övgü aldı (Bild).

Matei, on yıl boyunca dağ piyadesinde görev yaptı ve 2021'den beri Stuttgart bölgesinde gençlik subayı olarak çalışıyor. Hedefini şöyle açıklıyor: "Gençlerin olduğu yerde" olmak istiyor; yani sınıflarda ve sosyal ağlarda. 2024'ün sonunda Süddeutsche Zeitung'a verdiği demeçte, "dijital alanı aşırı, ideolojik veya anti-demokratik gruplara bırakmak istemiyor" diye açıkladı. Hedefi, güvenlik politikası konuları hakkında esprili ve eğlenceli bir şekilde konuşmak ve Bundeswehr'e dair içgörüler sunmak.

Örneğin videolarında zırhlı bir aracı tamir eden bir generalle konuşuyor veya Airbus gibi savunma şirketlerinden "uzmanların" savaş uçaklarının ne kadar güçlü olduğunu anlatmasına izin veriyor. Matei ayrıca takipçileri için Münih Güvenlik Konferansı'nı da ziyaret etti.

Bundeswehr'in etkili ismi, Ukraynalı askerlerle de sık sık görüşüyor. 22 Mart tarihli bir videoda, birkaç ay önce bilişim sektöründe çalışan 25 yaşındaki bir Ukraynalıyla bir İngiliz askeri eğitim merkezinde görüşüyor. Ukraynalı, cepheye gönderilmeden önce Büyük Britanya'da yalnızca 50 günlük bir eğitim tamamladığını ve aslında burada olmak istemediğini açıklıyor. Videoda Matei birkaç kez gülüyor. Rahat ve eğlenceli bir izlenim bırakıyor. Bu, savaşın acı ve insanlık trajedisiyle dolu korkunç bir gerçeklikten ziyade bir macera veya havalı bir arka plan olduğu izlenimini yaratıyor. Genç Ukraynalının yakında ölümle yüzleşebileceği gerçeği videoda ele alınmıyor.

Askerlerin çevrimiçi ortamda böyle bir varlık göstermeleri özellikle teşvik edilmektedir. Bundeswehr'in ilgili yönergelerinde şöyle denmektedir: "Bundeswehr'in bir işveren olarak imajını daha da iyileştirmeye ve topluma entegrasyonunu desteklemeye katkıda bulunun."

Ancak resmi olarak Matei, hesabını gizli olarak yönetiyor. Berliner Zeitung'un talebi üzerine Savunma Bakanlığı, kendisine doğrudan herhangi bir ödeme yapılmadığını doğruladı. Ancak kurum, içeriğinin resmi amaçlar doğrultusunda incelendiğini kabul ediyor.

Bakanlık ayrıca Berliner Zeitung'a, özel sosyal medya hesaplarının resmi bir öneme sahip olduğu durumlarda, Yüzbaşı Matei de dahil olmak üzere tüm Bundeswehr mensupları için kuralların geçerli olduğunu açıkladı. Bu kurallar Askerlik Yasası'nda listelenmiş ve Bundeswehr'in sosyal medya yönergelerinde daha ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Bundeswehr Bilgi Merkezi, bu konuda tüm gençlik subaylarıyla yakın temas halindedir. Bu istişarenin amacı, bir gençlik subayının mesleki işlevini, içerik üreticisi olarak özel faaliyetinden açıkça ayırmaktır. Ancak, "resmi izlenimlerin ve karşılaşmaların da özel içerik üretimini etkileyebileceği göz ardı edilmemelidir."

Federal hükümet zorunlu askerliği devreye sokuyor

Tüm kampanyalara rağmen başvuru sayısı düşük kalmaya devam ediyor. Bu nedenle Savunma Bakanı Pistorius, askerlik hizmetini yeniden düzenlemek istiyor ve Der Spiegel'in haberine göre bu hafta buna uygun bir yasa tasarısı sundu. Bu yasa tasarısına göre, yeterli gönüllü bulunamaması durumunda, ilan edilmiş bir gerginlik veya çatışma durumu olmasa bile ilk kez zorunlu askerlik mümkün olacak. Taslağa göre, Federal Kabine, Bundestag'ın onayıyla, güvenlik durumu gerektiriyorsa bu konuda karar verebilecek.

Ayrıca, askerlik hizmetini yerine getirenler gelecekte geçici asker olarak askere alınacak ve maaşları önemli ölçüde artacak. Spiegel'e göre, net kazançlar 2.000 avronun üzerine çıkabilir ve bu da mevcut kazançlara göre yaklaşık %80'lik bir artış anlamına geliyor. Bu, planlandığı gibi on binlerce genci daha üniformalı ve ölüm makinesiyle donatılmış olarak askere almaya yetecek mi? Muhtemelen hayır.